Wat is trance, en kun je ook zelf trance opwekken? Kun je dat bij jezelf en bij anderen doen? In dit artikel leer je alles over trance en hoe je in trance kunt raken: hoe het werkt én dat het mogelijk is om dit zelf in te zetten. Lees verder.
Trance is een woord dat veelal extreme reacties bij mensen oproept
‘De hypnotiseur die zijn slachtoffer een aap laat nadoen of doet denken dat het publiek naakt is…’ Of anderen die denken dat je vooral ver weg moet blijven van hypnose. En weer anderen die hypnose gelijk stellen aan magie en iets onverklaarbaars. De waarheid is niets van dit alles. Zelfs het woord “hypnose”, wat “slaap” betekent, brengt verwarring. Hypnose is niet hetzelfde als slaap. Het kan overlappende eigenschappen hebben, maar is in geen geval hetzelfde. Wat is hypnose dan wel?
Hypnose is het vermogen om toegang te krijgen tot (alledaagse) trances. Trance is een toestand van beperkte focus of aandacht. Je aandacht is gericht. Trance is iets wat je elke dag ervaart. Prettig of uitermate vervelend. Zo kun je een trance hebben van frustratie, irritatie, depressie, angst of elke andere ongewenste ervaring. Maar je kunt ook een trance hebben van ontspanning of heerlijk dagdromen.
Alledaagse trance-ervaringen
Trance ervaren we elke 90 minuten. Je rijdt met je auto naar je werk. Je komt veilig aan op de plek van bestemming en tot je verbazing besef je dat je maar weinig herinnert van de hele autorit. Of je hoort tijdens zo’n autorit een nummer van 10 jaar geleden en het brengt je spontaan terug naar een specifieke gebeurtenis die is gekoppeld aan dat lied.
Wat dacht je tijdens het lezen van een boek en je hoort geen woord van wat je partner tegen je aan het zeggen is, omdat je verzonken bent in je verhaal. Of je zit achter je bureau en kijkt naar buiten, starend in de lucht en de wolken en je vergeet de tijd compleet. Voor dat je het weet zijn de uren voorbij gevlogen. Hoe kan dat? Je was in trance. Milton Erickson (1979) schreef over “alledaagse trance-ervaringen” die gedurende een dag regelmatig voorkomen. Om de minimaal 90 minuten komen we in een natuurlijke trance terecht. Of je nu wilt of niet.
Bewuste en onderbewuste geest
Er zijn verschillende vormen van trance. Een vorm van trance is wat we gedissocieerde trance noemen. Dit betekent dat we twee verschillende “sporen” hebben waarin je geest kan zijn op één en hetzelfde ogenblik. Wanneer je autorijdt en je kunt je de heenreis niet meer herinneren, is dat omdat je gedeeltelijk gedissocieerd was van de rij – ervaring. Je onbewuste geest was aan het autorijden en je bewuste geest zat op de plek van bijrijder, met hele andere dingen bezig te zijn.
Misschien was je wel een denkbeeldig gesprek aan het voeren met je baas, je partner, klant of je kinderen. Wat je bewuste geest ook aan het doen was, het was in ieder geval niet aan het autorijden. Je bewuste geest was geen aandacht aan het schenken aan de borden, de weg en de andere auto’s in het verkeer. Nee, je bewuste geest was afgeleid, diep weggezakt in gedachten.
Als iemand je had geknepen of geprikt met een pen, terwijl je aan het autorijden was, zal je zeer waarschijnlijk iets gevoeld hebben en zou je uit trance gekomen zijn. We kennen allemaal zulke alledaagse gedissocieerde trances. Heb je wel eens een boek of artikel gelezen en terwijl je aan het lezen bent je gewoon niet meer herinnert wat je hebt gelezen? Je moest terug gaan en het opnieuw lezen omdat je gedachten even waren ‘afgedwaald’ naar bijvoorbeeld de dag van morgen.
Kun je een situatie herinneren waarin je naar iemand aan het luisteren was, maar je ondertussen in hele andere gedachten was verzonken? Heb jij het ook wel eens dat als je eten aan het klaar maken bent je totaal niet meer herinnert hoe je dat hebt gedaan? Onder het eten klaar maken was je in je hoofd ondertussen druk bezig met hele andere dingen. Allemaal voorbeelden van gedissocieerde trances.
Een andere vorm van trance is geassocieerde trance. Denk maar aan een krachtige “flow” of power – trance. Je zit zo in je ‘eigen ding’ dat je alles om je heen vergeet. Je bent volledig geassocieerd in je activiteit. Een tennisspeler die volledig “in the zone” is wanneer hij zijn wedstrijd speelt. Er is geen interne dialoog over wat hij gaat eten die avond, wie hij gaat zien of waar hij naar toe gaat. Zijn gedachten zijn volledig bij het spel en hij is onderdeel van het spel.
De wereld om je heen draait alleen nog maar om jou en je wordt onderdeel van de ervaring. Je ervaart niet het spel, je bent het spel. Bovendien heb je een volledige focus. Je denkt niet aan wat anderen van je denken of aan iets anders wat niet relevant is op dat moment, je zit eenvoudigweg in het moment.
Niet-functionele of zelfs pathologische trances
Sommige trances zijn functioneel en plezierig. Andere trances zijn niet zo functioneel of zelfs pathologisch. Laten we eens naar een niet-functionele trance van “angst” kijken. De trance waarin je zit vlak voor het moment waarop je een presentatie moet geven. Of vlak voor en tijdens die enge achtbaan. Of angst om te falen in een relatie.
De trance van angst gaat gepaard met een aantal hypnotische symptomen. Allereerst “pseudo-oriëntatie in tijd” (verplaatsen in de tijd). Iemand met een angststoornis stelt zich een negatief scenario voor in de toekomst en ervaart om die reden angst.
Vervolgens gebruikt iemand met een angststoornis allerlei posthypnotische suggesties zoals: “dit gaat nooit werken,” “niks helpt,” “ik kan niet met tegenslagen omgaan” om zo de negatieve scenario’s onder woorden te brengen. Deze worden bekrachtigd door negatieve hallucinaties doordat hij zijn vermogen om vermogende hulpbronnen te zien, blokkeert.
Het een en ander wordt mogelijk versterkt door positieve hallucinaties door het zien van “angst oproepende stimuli” (zoals een gesprek met een deurwaarder) die er in het heden helemaal niet zijn. Tot slot kan er sprake zijn van time distortion waarin hij een gevoel heeft dat er niet voldoende tijd is om een oplossing te vinden voor het probleem.
Bewust inzetten van trance
Hypnose is niet iets magisch of onverklaarbaar. Het is mede dankzij de ontwikkelaars van Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP), Dr. Richard Bandler en Dr. John Grinder in kaart gebracht en daardoor door iedereen te leren. Hypnose bestaat uit een verzameling van systematische taalpatronen en non-verbale methoden die je kunt gebruiken om jezelf of anderen in trance te brengen en op deze manier veranderingen teweeg te brengen.
Zo kun je hypnose gebruiken om problemen op te lossen en belemmeringen weg te nemen. Je kunt hierbij denken aan stoppen met roken, slaapproblemen, gewichtsverlies, angsten en fobieën, enzovoort. Daarnaast kun je hypnose gebruiken voor het vergroten van je vermogens: het vergroten van je zelfvertrouwen, bereiken van doelen of het aanleren van nieuwe vaardigheden. NLP biedt in combinatie met hypnose zeer concrete en krachtige technieken om deze doelen te bereiken.
Dr. Vincent van der Burg
Gecertificeerd NLP/Hypnose Trainer
American Board of Hypnosis
