Wellicht heb je een specifieke droom, misschien wil je meer controle over je emoties, of wil je simpelweg meer geluk ervaren. Het behalen van je doelen begint met je bekrachtigende overtuigingen. In dit artikel leer je wat overtuigingen zijn en hoe je deze kunt veranderen in positieve overtuigingen, zodat je je persoonlijke doelen kunt behalen.
OVERTUIGINGEN KUN JE VERANDEREN
Overtuigingen zijn generalisaties en gaan over wat iemand gelooft en waar hij als vanzelfsprekend vanuit gaat. Overtuigingen geven iemand kracht of beperken iemand in zijn doen en laten. In dit artikel leer je wat overtuigingen zijn, hoe je als coach met overtuigingen werkt en leer je om samen met je cliënt beperkende overtuigingen te veranderen.
WAT IS EEN OVERTUIGING?
Overtuigingen bepalen wat we als een oorzaak van een ervaring dus wat we als de ‘waarheid’ zien, en welke betekenis we hieraan geven. Iedereen heeft een eigen waarheid gebaseerd op datgene wat iemand heeft meegemaakt en welke betekenis hij hieraan heeft gegeven, waardoor de waarheid niet bestaat. Iedereen heeft zijn eigen waarheid.
In plaats van objectief waar te nemen van wat er is in het hier en nu, evalueren we onbewust hetgeen er is, aan de hand van eerdere ervaringen en gevormde overtuigingen. Dit vormt onze persoonlijke bril waardoor we naar de wereld kijken en waardoor we ons eigen beeld van de werkelijkheid en ons wereldmodel creëren.
Zonder wereldmodel zouden we niet kunnen functioneren. We zouden dan ieder moment opnieuw moeten leren hoe de wereld in elkaar zit en welke wetmatigheid er geldt. Iedere keer moeten we dan opnieuw ‘leren’ dat we ons aan vuur kunnen branden en we voor een rood verkeerslicht moeten stoppen.
Overtuigingen zijn diep geworteld in de waarden van mensen, zijn zeer bepalend en sturen het gedrag.
Omdat we onze overtuigingen voor ‘waar’ houden gebruiken we deze als basis voor ons dagelijks handelen. Overtuigingen kunnen ons de kracht geven om bepaalde dingen te doen, maar kunnen ons ook beperkingen opleggen en ons zelfs verlammen in ons doen en laten.
Positieve overtuigingen geven ons vrijheid, scheppen ruimte, bieden keuzes en creëren mogelijkheden. Deze overtuigingen hebben een sturende en stimulerende werking. De beste manier om te ontdekken waartoe je echt in staat bent is ervanuit te gaan, te geloven dat je ertoe in staat bent.
Het placebo-effect is bijvoorbeeld op positieve overtuigingen gebaseerd. Dit houdt in dat iemand die een niet werkend medicijn krijgt toch beter wordt omdat hij ervan overtuigd is dat hij een echt medicijn heeft gekregen. Als we geloven dat het werkt, werkt het ook.
‘Ik ben goed zoals ik ben!’
Andere voorbeelden van positieve overtuigingen zijn:
- Ik ben goed zoals ik ben,
- Als iemand anders het kan, kan ik het ook,
- Als ik het weet wat mijn doel is, kan ik het ook realiseren,
- Ik ben vrij om te denken wat ik wil.
Als overtuigingen blokkerend werken dan zijn ze belemmerend. Belemmerende overtuigingen beperken ons in ons doen en laten. Een belemmerende overtuiging wordt vaak zichtbaar door het voelen of ervaren van negatieve energie. Een sterke belemmerende overtuiging kan ook lichamelijke uitingen hebben zoals een misselijkmakend gevoel, zweten, vaak naar het toilet moeten of zelfs een verlammende werking.
‘Ik kan het niet!’
Voorbeelden van belemmerende overtuigingen zijn:
- Ik kan het niet,
- Niemand vindt mij aardig,
- Ik mag niet genieten,
- Het gaat altijd fout.
HOE ONTSTAAN OVERTUIGINGEN?
Een overtuiging is een conclusie, die je, vaak onbewust, hebt getrokken op basis van bepaalde ervaringen en gebeurtenissen. Niets heeft op zichzelf betekenis, behalve datgene wat je er zelf aan geeft.
Overtuigingen kunnen een verschillende oorsprong hebben zoals opvoeding, mensen in onze omgeving die als (rol) model hebben gediend, trauma’s en continue terugkerende ervaringen die hierdoor onze overtuigingen voeden.
We creëren onze overtuigingen door vanuit onze ervaringen van de manier waarop we naar de wereld kijken en wat we van anderen zien te generaliseren. Sommige overtuigingen komen tot stand door onze cultuur en de omgeving waarin we geboren en opgegroeid zijn.
Anderen worden gecreëerd door continue te voldoen aan verwachtingen van mensen die voor ons belangrijk zijn. In onze jeugd geloven we wat anderen over ons zeggen. We weten nog niet hoe we dat moeten toetsen en op waarde schatten. De overtuigingen opgedaan in deze periode van ons leven kunnen zeer hardnekkig zijn, ongeacht onze prestaties in ons latere leven.
Zoals bij alle overtuigingen komen ook belemmerende overtuigingen voort uit ervaringen, generalisaties, normen en waarden en associaties die we in ons leven hebben opgebouwd en een bepaalde betekenis hebben gegeven. Als we vroeger altijd stil moesten zijn als een volwassene aan het woord was, kan bijvoorbeeld de overtuiging zijn ontstaan dat je er niet mag zijn.
Je kunt je overtuigingen niet kiezen. Je kunt gelukkig wel je overtuigingen veranderen. Als je een overtuiging veranderd maak je daarmee ook duurzame gedragsverandering mogelijk.
WAAROM ZOU JE EEN BELEMMERENDE OVERTUIGING WILLEN VERANDEREN?
Belemmerende overtuigingen kunnen je beperken in je mogelijkheden en zelfs lichamelijke gevolgen hebben. Iedereen die eens een presentatie heeft gegeven, heeft vast weleens de spanning die hieraan voorafgaat ervaren. Vaak naar het toilet gaan net voordat je moet beginnen, (negatieve) gedachten die maar blijven malen, een naar gevoel in je buik en denken als ze maar geen vragen stellen die ik niet kan beantwoorden.
Hoe je als presentator met je overtuigingen omgaat is sterk bepalend voor het succes van je verhaal. Als je overtuiging is dat je publiek veel meer weet van het onderwerp dat je gaat behandelen dan jijzelf kun je niet echt ontspannen beginnen. Als je ervan overtuigd bent dat je in je kracht staat, veel zo niet alles van het onderwerp weet, en sowieso veel meer ervaring hebt, zal je veel meer ontspannen zijn en loopt alles als bijna vanzelf.
OVERTUIGINGEN KUN JE VERANDEREN
Iedereen is naakt, zonder ervaring en zonder overtuigingen ter wereld gekomen. We hebben zelf onze overtuigingen in de loop van ons leven gecreëerd. Wat je zelf als gedachte hebt gemaakt kun je zelf veranderen. Ook je belemmerende overtuigingen. Bijvoorbeeld door belemmerende overtuigingen om te zetten in positieve overtuigingen of door de belemmerende overtuigingen ‘op te ruimen’. We zijn tenslotte maker van onze eigen overtuigingen en gedachten.
Een uitspraak als “Het is nooit te laat om een gelukkige jeugd te hebben” is hiervoor tekenend. Je kunt de gebeurtenissen in het verleden niet meer veranderen. Wat je wel kunt veranderen is de manier waarop je daar nu over denkt, hiermee omgaat en hoe je deze gebeurtenissen nu je leven laat bepalen. Of anders geformuleerd: Niet de gebeurtenissen zelf hebben invloed op ons huidige gevoel en gedrag op dit moment, maar het denken of de gecreëerde overtuigingen over deze gebeurtenis roept bepaalde gevoelens op, die vervolgens ons gedrag bepalen.
Er zijn verschillende manieren om overtuigingen te veranderen. In dit artikel bespreek ik er twee: “Overtuigingen veranderen door deze ter discussie te stellen” en “Overtuigingen veranderen door gebruik van submodaliteiten”. Beide kun je als coach samen met je cliënt uitvoeren.
OVERTUIGINGEN VERANDEREN DOOR DEZE TER DISCUSSIE TE STELLEN
Overtuigingen zijn generalisaties. Een manier om overtuigingen te veranderen is om als coach deze ter discussie te stellen door het gebruik van vragen. Hierbij laat je als coach je cliënt zelf het werk doen. Geef je cliënt de ruimte om hierover na te denken en ga niet zelf invullen. Je stelt vragen aan je cliënt om hem het inzicht te geven dat zijn belemmerende overtuiging gebaseerd is op (irrationele) ideeën en om hiermee de belemmerende overtuiging uit te dagen.
Stel je cliënt vragen over zijn belemmerende overtuiging zoals:
- Is dat echt waar?
- Hoe weet je zeker dat dat zo is?
- Kun je dat bewijzen?
- Waarom moet je dat?
- Van wie moet je dat?
- Hoe weet je dat je dat (van hem of haar) moet?
- Is dat altijd zo?
- Is het ook weleens niet zo?
- Waarom klopt die uitspraak niet?
- Wat bewijs je hiermee eigenlijk precies?
- Waar staat dat vastgelegd?
- Ik welke situaties is dat zo?
- Welk gedrag zou je moeten laten zien om dat te kunnen bewijzen?
- Wat is het ergste wat er kan gebeuren als het waar is?
- Wat levert deze overtuiging je op?
- Helpt deze overtuiging je bij het realiseren van je doelen?
- Wat zou er gebeuren als je deze overtuiging niet meer zou hebben?
Je zult als coach merken dat er mogelijk stiltes vallen als je cliënt begrijpt dat er iets niet klopt in zijn logica en inziet dat er iets zou moeten veranderen. Laat deze stiltes er zijn. Het inzicht van je cliënt is een eerste belangrijke stap in beweging en verandering.
Soms houden cliënten het lang vol om antwoorden te geven op bovenstaande vragen waarvan duidelijk is dat die niet kloppen met de werkelijkheid. Geef je cliënt alle ruimte om na te denken en blijf onbevangen, onbevooroordeeld, nieuwsgierig maar vasthoudend in het ter discussie stellen van zijn belemmerende overtuiging. Je zult merken dat er beweging komt en je cliënt hierover na zal denken en mee aan het werk gaat.
OVERTUIGINGEN VERANDEREN DOOR GEBRUIK VAN SUBMODALITEITEN
Zoals we eerder hebben gezien: de waarheid bestaat niet en ‘feiten’ kunnen van alles betekenen afhankelijk van de bril waardoor we naar deze feiten kijken.
Die bril “kleurt” onze gedachten en ook onze overtuigingen. Kenmerken van deze bril noemen we ook wel submodaliteiten.
Submodaliteiten zijn onder andere eigenschappen zoals:
- Is het in kleur of in zwartwit?
- Is het scherp of dof?
- Staat het ver weg of dichtbij?
- Zie je een film of stilstaande dia’s?
- Zie je het van een afstand of kijk je door je eigen ogen?
- Is het groot of klein?
- Is het warm of koud?
- Is het met of zonder geluid?
Door gebruik te maken van deze submodaliteiten en de NLP-techniek ‘mapping across’ kunnen we de belemmerende overtuiging aanpassen.
Stap 1: Ontkrachten van een oude belemmerende overtuiging
- Maak verbinding (rapport) met je cliënt.
- Laat je cliënt denken aan een (beperkende) overtuiging die nu waar voor hem is en die hij niet meer zou willen hebben? Welke is het? Vraag aan je cliënt: Als je hieraan denkt, heb je er dan een beeld van? We noemen dit beeld 1.
- Bepaal de submodaliteiten van beeld 1 en schrijf deze op (kolom 1).
- Breakstate, heb het even met je cliënt over koetjes en kalfjes of vraag wat hij vanavond gaat eten.
- Vraag aan je cliënt: Denk nu aan een overtuiging die je in het verleden had en die nu niet waar voor jou is. Bijvoorbeeld, de overtuiging dat je 5 jaar oud bent of dat de kerstman echt bestaat. Welke is het?
- Als je aan deze oude overtuiging denkt, heb je er dan een beeld van? We noemen dit nu beeld 2.
- Bepaal de submodaliteiten van beeld 2 en schrijf deze op (kolom 2).
- Zet de submodaliteiten van beeld 2 over op beeld 1 (m.a.w. verander de submodaliteiten van beeld 1 in de submodaliteiten van beeld 2).
- Hoe denk je nu over die oude belemmerende overtuiging?
Stap 2: Installeren van een nieuwe bekrachtigende overtuiging
- Vraag aan je cliënt: Denk aan een overtuiging die absoluut 100% waar is voor je. Bijvoorbeeld de overtuiging dat het vanavond donker zal worden en morgenochtend de zon weer op komt. Welke is het?
- Als je aan deze overtuiging denkt, heb je er dan een beeld van? We noemen dit beeld 3.
- Bepaal de submodaliteiten van beeld 3 en schrijf deze op (kolom 3).
- Breakstate, heb het even met je cliënt over koetjes en kalfjes of vraag waar hij deze zomer op vakantie zou willen gaan.
- Denk aan een (bekrachtigende) overtuiging die je zou willen hebben. Wat of waarin zou je willen geloven in plaats van de oude overtuiging die je hiervoor had? Welke is het? Als je aan deze overtuiging denkt, heb je er dan een beeld van? We noemen dit beeld 4.
- Bepaal de submodaliteiten van beeld 4 en schrijf deze op (kolom 4).
- Zet de submodaliteiten van beeld 3 over op beeld 4 (m.a.w. verander de submodaliteiten van beeld 4 in de submodaliteiten van beeld 3).
- Wat geloof je nu? Waarom geloof je dat je deze nieuwe overtuiging hebt?
SAMENVATTING
In dit artikel heb je geleerd wat overtuigingen zijn, hoe je als coach met overtuigingen werkt en hoe je cliënt beperkende overtuigingen kan veranderen. Kortom overtuigingen kun(nen) je veranderen. Ga ermee aan de slag en ontdek de kracht van werken met overtuigingen!
OVER DE AUTEUR
Dit artikel is geschreven door UNLP-alumnus Bert Verzijl.