De eindexamens: een spannende tijd voor iedereen die ervoor staat. Jongeren worden getest op hun kennis, maar ook op hun mentale kracht. De ultieme test dus. Hoe ga je om met stress, zenuwen en twijfel? Het voelt soms als het einde van de wereld, maar eigenlijk is het de start van zelfontwikkeling. In dit artikel laten we je zien hoe verschillende technieken je kunnen helpen om focus te vinden, in een ontspannen staat te komen en echt in je kracht te staan.

We spraken met Twan Fenger, NLP-trainer bij UNLP, loopbaancoach én voetbalcoach. Twan gelooft dat jongeren vaak meer potentie in zich hebben dan ze denken. Natuurlijk is dat moeilijk te zien wanneer je in de stress zit van de eindexamens, maar Twan werkt dagelijks met jongeren om hen meer zelfvertrouwen en mentale rust te geven. Tijd voor een gesprek dus!

De mentale achtbaan die ‘eindexamens’ heet

Veel jongeren ervaren de eindexamenperiode als een achtbaan van emoties. We focussen vaak op stress en werkdruk: “Als je maar goed leert, komt het vast goed.” Maar er komt veel meer bij kijken. Of een leerling de eindexamens succesvol doorkomt, hangt vaak minder af van de hoeveelheid geleerde stof dan van hoe goed ze zichzelf mentaal kunnen ondersteunen en reguleren.

De kennis die echt het verschil maakt

De stress die jongeren ervaren, komt meestal voort uit twijfels, onzekerheid en angst voor falen. En misschien wel het grootste probleem: ze weten vaak niet hoe ze met deze vervelende gevoelens om moeten gaan. Veel jongeren missen simpelweg de juiste tools om mentale blokkades te doorbreken. Dát is de kennis die echt het verschil maakt: de kennis waarmee je niet alleen je vakken leert, maar ook jezelf leert sturen in moeilijke tijden.

Het belang van je mindset

Twan: “Wat ik vaak zie, is dat jongeren zich verliezen in negatieve gedachtes. Het idee dat ‘alles op het spel staat’ kan je concentratie flink saboteren. Als het goed is heb je op het moment dat je de examenruimte instapt al de nodige stof geleerd. Het gaat er nu meer om: met welke mindset ga je achter je bureautje zitten tijdens het examen? Als je in de stress schiet, komt de kennis die je hebt minder makkelijk naar boven. Wat je denkt, heeft direct invloed op hoe je je voelt, en dus ook op hoe je presteert.”

Een paar keer diep ademhalen

“Een simpele ademhalingstechniek kan al enorm helpen. Door even rustig adem te halen, stuur je je lichaam in een meer ontspannen staat. Hierdoor krijg je makkelijker toegang tot die kennis die je al in je hoofd hebt zitten. Denk bijvoorbeeld aan je interne dialoog: als je jezelf vertelt “Wat als ik niet goed doe?” of “Wat als ik het niet weet?”, dan creëer je alleen maar meer stress. Zet die gedachten om naar iets positiever, zoals: “Ik doe m’n best en alles wat er in me zit komt naar boven.” Je bent goed genoeg zoals je bent, en dat mag je echt geloven. Maar geloof me, dat is niet altijd makkelijk en kan een levenslang proces zijn. Het is belangrijk om niet alleen te focussen op wat je moet weten, maar ook op hoe je jezelf mentaal ondersteunt. Je mentale voorbereiding is net zo belangrijk als de stof zelf.

Je bent niet je cijfer

Jongeren zijn vaak geneigd om hun waarde te koppelen aan hun behaalde cijfers. Maar Twan moedigt je aan om die overtuigingen los te laten, vooral op identiteitsniveau. Jij bent niet je cijfer en je bent ook niet je resultaat. Dit klinkt misschien simpel, maar het raakt de kern van wat veel jongeren blokkeert: het idee dat ze alleen waardig zijn als ze goed presteren.

De logische niveaus

In NLP werken we met het model van logische niveaus, waarbij je niet alleen naar je gedrag kijkt, maar ook naar je overtuigingen en identiteit. Als je leert om je identiteit los te koppelen van je prestaties, kom je veel verder in het leven. Sommigen bereiken hun doelen sneller en lijken het allemaal vanzelf te doen, terwijl anderen er via een omweg komen. Maar die omweg kan mooie bijgevolgen hebben, zoals het ontwikkelen van meer karakter ofwel vechtlust. Hoe krachtig is dat?

Voorbereiding is het halve werk

En dan komen we bij het belangrijkste stuk: de voorbereiding. Studeren. Dat doet iedereen anders, en dat is juist de kunst. Wat voor de één werkt, hoeft niet voor de ander te werken, en dat is helemaal oké. Maar tijdens het leren draait alles om focus. Als je merkt dat je van hot naar her springt, ben je waarschijnlijk niet goed gefocust. Dan is het tijd om te kijken naar wat jouw voorkeursmethode is. Op school zeggen ze vaak: “Dit is de stof, dit moet je kennen. Heb je vragen?” Maar het gaat veel verder dan dat. Het draait om de vraag: Hoe bereid jij je voor? 

Leren kun je leren

Twan: “Ik noem dat ‘leren leren’. Je kunt leren hoe je het beste leert. Hoe pak jij het aan? Misschien ben jij iemand die het beste leert door simpelweg alles in je hoofd te stampen. Of misschien haal je meer uit het visueel maken van de stof, door bijvoorbeeld mindmaps te maken. Het creatieve deel van je hersenen aanspreken kan echt helpen om informatie beter vast te houden.

Het heeft te maken met welke meta-programma’s je brein ‘draait’ en welke je voorkeur hebben. De programma’s worden ook wel ‘sorteerstijlen’ genoemd, omdat ze bepalen hoe we informatie sorteren. 

Afspraken maken met jezelf

Daarnaast is het belangrijk dat je afspraken met jezelf maakt. Maak prioriteit van dat slokje water tussendoor, neem na elk hoofdstuk even twee minuten pauze, spreek jezelf moed ook tijdens het leren in en zorg voor een fijne, rustige sfeer om in te studeren. Leren is niet alleen de stof beheersen, maar ook zorgen voor een fijne mentale staat waarin je op moment supreme optimaal kunt presteren.

In een wereld vol afleiding, hoe kunnen jongeren hun focus verbeteren tijdens de eindexamens?

Twan: “Focus is inderdaad een grote uitdaging in de huidige tijd. Maar het begint bij jezelf en je lichaamsbewustzijn. Als je lekker in je lijf zit en in balans bent, wordt het makkelijker om je hoofd te gebruiken. En dat is precies waar het bij concentratie verbeteren om draait. Met de schermpjes-realiteit van nu vergeten we dat wel eens. Een van de simpelste, maar krachtigste technieken die je kunt inzetten is: bewegen. 

Bewegen met dat lijf!

Geen ingewikkelde NLP-techniek dus, maar gewoon praktisch: beweeg met dat lijf! Even een korte wandelpauze of wat stretchbewegingen doen voor je verder studeert, helpt niet alleen je concentratie, maar verbetert ook je stemming. Als je je goed voelt, kun je veel beter focussen.

3 NLP-technieken om je concentratie te verbeteren

1. Meditatie (zonder dat het meditatie hoeft te heten):

Meditatie is een krachtig hulpmiddel in NLP om je gedachten tot rust te brengen en je focus te verbeteren. Sluit je ogen, adem diep in en uit, en geef je lichaam en geest een paar minuten om te ontspannen. Dit helpt je om fris en gefocust aan je examen te beginnen.

2. Ankeren (stemmingsmanagement)

Zoek een moment waarop je je op je best voelde, bijvoorbeeld tijdens een vakantie of een succesmoment. Gebruik dat gevoel als anker. Wanneer je dit gevoel oproept, kun je het gebruiken tijdens je examen om je te helpen concentreren en kalm te blijven. Denk aan een moment waarin je zelfvertrouwen had en visualiseer dat gevoel voor het examen.

3. New Behavior Generator (ankeren + visualiseren)

Gebruik ankeren in combinatie met visualisatie. Roep een positieve, energieke stemming op en stel je voor dat je het examen perfect doorloopt. Maak een soort ‘film’ in je hoofd van hoe je elke vraag met gemak beantwoordt, vol zelfvertrouwen en focus. Dit versterkt je mentale voorbereiding en geeft je de kracht om te presteren.

Tenslotte nog over ‘de kracht van samenwerken’, wat kun je daar over zeggen? 

Twan: “Ja wauw, dit is een hele mooie! Samenwerken kan op zoveel manieren helpen, vooral in zo’n intense periode als de eindexamens. Tegenwoordig zie je jongeren veel beeldbellen en samen huiswerk doen. Al brainstormend een oplossing vinden. Dat deden we vroeger natuurlijk ook al, alleen fietsten we toen naar elkaar toe, haha. Het leuke is dat je soms merkt dat wanneer iemand een vraag stelt, de antwoorden veel sneller naar boven komen. Je hersenen worden als het ware geholpen door die interactie. Maar, en dat is ook belangrijk, niet iedereen werkt hetzelfde. Sommige mensen doen het liever alleen, gaan lekker op hun eigen tempo door, zonder afleiding. 

Stel jezelf de vraag: Wat heeft mijn voorkeur?

Daarom is het belangrijk om te weten van jezelf of gedeeltelijk samen het examen voorbereiden je echt steun kan geven. In dat geval besef je: ‘Oh ja, ik doe dit niet alleen, andere mensen zitten in hetzelfde schuitje.’ Maar uiteindelijk is dat helemaal een persoonlijke voorkeur. Of je visueel, auditief of kinesthetisch ingesteld bent, en of je meer van een extraverte of introverte voorkeur hebt, het draait allemaal om wat jij nodig hebt. Dus, samenwerken kan heel krachtig zijn, maar het gaat erom dat je kiest wat bij jou past.”

Wat kunnen ouders doen?

Als ouder kun je een enorme rol spelen in het succes van je kind. Zorg voor structuur en een positieve omgeving, maar wees ook flexibel. Help bij de planning, bied steun waar nodig en zorg voor een gezonde sfeer in huis. Ook afspraken over sociale media en schermtijd kunnen ervoor zorgen dat je kind zich beter kan concentreren. Uiteindelijk gaat het erom je kind te ondersteunen, niet te overstelpen.

Twan: Jongeren willen vaak aangesproken worden als volwassenen, maar kunnen nog niet altijd de verantwoordelijkheid dragen.

Over jongerentrainer Twan

Twan Fenger, 43 jaar, heeft een leven achter zich waarin hij veelal bezig was met wat de maatschappij van hem verwachtte. Niet heel uniek dus 😉 Van rechtsbijstandverzekeraar tot leidinggevende, waardoor hij erachter kwam dat zijn ware passie ligt in het begeleiden van jongeren. Als kind was hij al actief in teamsport en richtte hij met vrienden een clubje op waar ze samen sportten en dingen ondernamen. Het ‘leiding nemen’ zit dus in zijn bloed. Naast zijn werk als loopbaancoach en voetbaltrainer, gelooft hij dat het niet alleen draait om prestaties, maar om de persoon achter die prestaties. “Jongeren willen vaak aangesproken worden als volwassenen, maar kunnen nog niet altijd de verantwoordelijkheid dragen.” Daarom biedt hij hen de ruimte om in hun eigen tempo te groeien, door ze praktische tools aan te reiken die hen helpen in hun persoonlijke ontwikkeling. In de training NLP voor Jongeren zet hij in op ervaringsleren: veel doen, veel oefenen en vooral veel ontdekken over wie je écht bent.

Ben jij tussen de 17 en 27 jaar oud en wil jij meer leren over jezelf? Overweeg dan de 3-daagse training NLP voor Jongeren die je tijdens ons Summer School programma kunt volgen. Ontdek hoe je jezelf positief kunt sturen en leer vaardigheden die je niet op school leert, maar die je voor de rest van je leven kunt gebruiken.