Je hebt ze in elk team: die ene collega die altijd nét dat stapje extra zet, met ideeën komt voordat je erom vraagt en zich echt verantwoordelijk voelt voor het eindresultaat. Maar je kent vast ook het tegenovergestelde: teamleden die liever afwachten, die hun werk doen maar niet verder kijken dan hun eigen takenlijst en bij problemen naar jou kijken voor de oplossing. Het verschil tussen deze twee types? Eigenaarschap. Maar hoe krijg je dat voor elkaar als leidinggevende? In dit artikel ontdek je wat eigenaarschap precies is en hoe jij het kunt aanwakkeren binnen jouw organisatie, inclusief een challenge om hier actief mee aan de slag te gaan.

Het geheim van een succesvol team

Een succesvol team begint bij de organisatie en de leiding zelf. Wanneer een bedrijf eigenaarschap stimuleert, groeit niet alleen de betrokkenheid van medewerkers, maar ook de impact die zij maken. Eigenaarschap binnen een team maakt het verschil tussen medewerkers die ‘gewoon hun werk doen’ en mensen die echt bijdragen aan het succes van de organisatie. Werknemers die eigenaarschap tonen:

• denken vooruit
• handelen uit zichzelf
• zoeken actief naar manieren om hun werk beter te maken

Eigenaarschap, wat betekent dat precies?

Eigenaarschap is méér dan gewoon ‘je werk doen’. In het woordenboek staat eigenaarschap omschreven als: verantwoordelijkheid nemen voor je werk én de resultaten. Maar in de praktijk is het een stuk levendiger: het is het verschil tussen ‘dat is niet mijn taak’ en ‘ik neem zelf de leiding om het op te lossen’. Het is de barista die even checkt of je havermelk of gewone melk bedoelde in plaats van de gok te wagen of de IT’er die niet alleen een bug fixt, maar ook kijkt waarom die in de eerste plaats is ontstaan.

Meer betekenis in je werk

In zijn diepere betekenis betekent eigenaarschap dat je werk voelt als iets van jou. Niet omdat het op je contract staat, maar omdat je het belangrijk vindt. Soms kan dat confronterend zijn: Wat als ik dat helemaal niet zo voel? Moet ik dan ander werk zoeken? Het mooie is: vaak hoeft dat helemaal niet. Je kunt hetzelfde werk blijven doen, maar door simpelweg bewust stil te staan bij je intenties (waarom je iets doet), verlangens (waar je naar streeft) en motivatie (waarvoor je iets doet) ontdek je ineens veel meer betekenis en voldoening in wat je doet. Dit kun je mooi achterhalen en toepassen met het NLP-model: de Logische niveaus van Bateson. De inhoud van je werk hoeft dus niet te veranderen; het zit vooral in je mindset en benadering.

Geen eigenaarschap vs eigenaarschap

Eigenaarschap maakt het verschil tussen passief afwachten en proactief handelen. Het bepaalt of je simpelweg taken uitvoert of écht betrokken bent bij het grotere geheel. Hieronder zie je de belangrijkste verschillen tussen geen eigenaarschap en wél eigenaarschap: herken jij jezelf erin?

Geen eigenaarschap	Eigenaarschap
Blijft wachten en doet alleen wat en wanneer iets gevraagd wordt	Onderneemt actie en ziet wat er nodig is
Voelt zich verantwoordelijk voor taken, maar minder voor het resultaat of het effect van het resultaat	Voelt zich verantwoordelijk voor het eindresultaat en denkt mee over verbeteringen en innovatie
Signaleert problemen maar wacht op een oplossing en/of de actie van iemand anders	Komt met ideeën en draagt oplossingen aan
Toont weinig betrokkenheid bij het team en benut de kracht van de groep niet genoeg	Voelt zich verbonden met het team en werkt actief mee aan het gezamenlijke doel
Denkt alleen aan korte termijn en eigen taken	Heeft oog voor de lange termijn en kijkt verder dan zijn eigen rol
Heeft moeite met feedback ontvangen, voelt zich snel aangevallen ofwel lijkt er niks mee te doen	Staat open voor feedback en gebruikt het om te groeien
Werkt vanuit motieven zoals geld, zekerheid of externe waardering	Draagt actief bij aan de ontwikkeling en groei van het team en de organisatie

De drie componenten van eigenaarschap

Om eigenaarschap te begrijpen en in de organisatie te ‘cultiveren’, helpt het om te kijken naar de drie componenten van eigenaarschap. Stel deze voor als een driehoek. Die drie hoeken autonomie, verantwoordelijkheid en betrokkenheid vormen samen de basis voor eigenaarschap. Haal er één woord uit, en het bouwwerk van eigenaarschap wankelt. Maar als alle drie de hoeken goed op elkaar aansluiten, ontstaat een werkomgeving waarin mensen zich eigenaar voelen van hun werk, initiatief tonen en met trots bijdragen aan het gezamenlijke succes.

Betrokkenheid: Werknemers moeten zich verbonden voelen met de missie en waarden van de organisatie. Hoe meer ze zich identificeren met het grotere doel, hoe groter de motivatie om eigenaarschap te tonen.

Autonomie: Werknemers moeten ruimte krijgen om hun werk op hun eigen manier in te vullen. Te veel controle of micromanagement belemmert eigenaarschap.

Verantwoordelijkheid: Werknemers moeten helder weten waarvoor ze verantwoordelijk zijn en welke impact hun werk heeft op het geheel.

Lees ook: 3 tips voor succesvol doelen stellen en bereiken (voorbij de SMART methode)

De rol van de leidinggevende

Mensen hebben geen hekel aan verandering. Ze hebben een hekel aan veranderd worden.

Als leidinggevende zou je niet de opzichter moeten zijn die alles controleert of stuurt, maar veel meer de faciliteerder die groei mogelijk maakt. Eigenaarschap wordt zo veel sneller getoond in een omgeving van vertrouwen, waar teamleden de ruimte krijgen om zelf beslissingen te nemen. Niet door alles voor te kauwen, maar door teamleden op een coachende manier uit te nodigen om zelf met oplossingen te komen. Jij geeft het voorbeeld: verantwoordelijkheid nemen is geen verwachting, maar een levenshouding: zowel in successen als in fouten. Falen bestaat niet, alleen feedback. Weet je nog? Bekijk hier de video Van feedback naar feedforward van trainer Alex. Hoe ga je om met feedback?

Lees ook: Onderbewustzijn en werk: dít is de juiste mindset op het werk!

Eigenaarschap tonen begint met duidelijkheid krijgen

Maar hoe pak je dit concreet aan? Eigenaarschap bevorderen gebeurt niet overnight van de ene op de andere dag, maar met de juiste aanpak leg je een stevige basis. Werknemers moeten precies weten wat er van hen wordt verwacht en welke verantwoordelijkheid ze dragen. Combineer dit met een sterke focus op autonomie: geef ze de ruimte om hun werk op hun eigen manier te doen. En misschien nog wel het belangrijkste? Beloon eigenaarschap. Wanneer teamleden initiatief tonen, meedenken en verantwoordelijkheid pakken: laat het ze weten. Zo creëer je een cultuur waarin samenwerken én zelfleiderschap samenkomen en de weg vrijmaken voor persoonlijke en professionele groei.

Challenge: Een week lang eigenaarschap in actie

Ben jij werknemer en wil jij meer grip wilt krijgen op je werk? Of ben jij leidinggevende die eigenaarschap binnen het team wil stimuleren? Dan helpt deze challenge jou stap voor stap om dit in de praktijk te brengen. Gedurende zeven dagen werk je stapsgewijs aan het vergroten van je eigenaarschap. De uitdaging begint met bewustwording en een duidelijke keuze. Vervolgens werk je elke dag aan een concreet aspect, waardoor je steeds meer grip krijgt op je rol, je werk en je impact.

Dag 1: Bewustwording van je invloed

• Sta stil bij je rol en verantwoordelijkheden. Wat ligt binnen jouw invloed en waar geef je (onbewust) eigenaarschap weg?
• Schrijf op: Wat zou ik doen als ik vandaag volledige regie had over mijn werk?
• Actie: Kies één concreet punt waarin je deze week eigenaarschap neemt en voer vandaag alvast een eerste stap uit.

Dag 2: richting bepalen

• Nu je een concreet punt hebt gekozen, helpt het om een helder doel voor ogen te hebben. Wat wil je bereiken als je hier écht eigenaarschap over neemt? Stel je voor dat het zes maanden later is. Hoe heb je eigenaarschap genomen, welke stappen heb je gezet en wat heeft dit je opgeleverd? Schrijf een A4’tje vol, waarin je beschrijft hoe jouw werk en houding zijn veranderd doordat je eigenaarschap hebt genomen.
  Actie: Sluit af met een concrete belofte aan jezelf: “Vanaf vandaag neem ik eigenaarschap over…” Lees deze belofte elke ochtend even door.

Dag 3: Neem initiatief

• Vandaag neem je een actieve stap binnen het punt dat je op dag 1 hebt gekozen. Waar kun jij vandaag (binnen je gekozen thema) extra eigenaarschap tonen?
• Denk aan:
• Zelf een oplossing bedenken voor een terugkerend probleem.
• Een proces of werkwijze efficiënter maken.
• Proactief verantwoordelijkheid nemen zonder dat iemand je iets vraagt.
• Actie: Zet één gerichte actie die direct impact heeft op het punt dat je hebt gekozen. Noteer wat je hebt gedaan en hoe dit voelde.

Dag 4: Ruimte creëren

• Klein uitstelgedrag en praktische rommel zorgen voor mentale ruis. Hoe meer je je omgeving op orde hebt, hoe makkelijker het is om focus te houden op het grotere geheel.
• Gebruik de 5-secondenregel: tel af van 5 naar 1 en voer direct kleine, praktische taken uit die je normaal zou uitstellen. Denk aan:
• De inbox opruimen
• Je werkplek ordenen
• Die ene korte taak afronden die je al dagen uitstelt
• Een lastig telefoontje plegen.
• Actie: Ruim vandaag bewust kleine taken op, zodat je meer ruimte hebt om vol eigenaarschap te werken aan het grotere punt dat je hebt gekozen.

Dag 5: Stel jezelf deze drie vragen

• Wat kan ik NU doen om dit te beïnvloeden?
  Focus op actie en mogelijkheden in plaats van obstakels.
• Welke hulpbronnen (vaardigheden, kennis, ervaring) heb ik al in me om dit aan te pakken?
  Vergroot je zelfvertrouwen en inzicht in je eigen kracht.
• Hoe zou ik handelen als ik al volledig in controle was over deze situatie?
  Breng jezelf in een krachtige mindset door vanuit de gewenste situatie te denken.
• Actie: Hoe veranderde je perspectief door deze vragen te stellen? Voel wat je voelt.

Dag 6: Focus op (en teken!) wat je kunt beïnvloeden

• Teken twee cirkels op een vel papier.
  • In de binnenste schrijf je alles waar je zelf invloed op hebt (jouw houding, acties, keuzes).
  • In de buitenste noteer je zaken waar je geen controle over hebt (beslissingen van anderen, externe factoren).
• Actie: Kies één punt uit je binnenste cirkel en pak dit vandaag bewust op.

Dag 7: Reflectie en successen

• Kijk terug op de afgelopen week. Wat heb je ontdekt? Welke acties werkten goed? Wat wil je vasthouden?
• Actie: Noteer drie concrete successen en deel ze met een collega of leidinggevende. Sta stil bij de impact die eigenaarschap heeft op je werk en energie.

Leiderschap begint met eigenaarschap

Deze oefening laat je ervaren hoeveel invloed je zelf hebt op je werk en hoe eigenaarschap bijdraagt aan werkplezier en succes. Hoe vaker je dit toepast, hoe groter je impact. Ga jij deze challenge uitvoeren deze week of misschien wel voorleggen aan je team? Deel je ervaringen met je collega’s en bespreek hoe je dit kunt vasthouden.

Als leidinggevende speel jij een sleutelrol in het stimuleren van eigenaarschap binnen je team. Met de opleiding Systemisch Werk in Organisaties krijg je inzicht in verborgen dynamieken, versterk je je impact en leer je medewerkers meenemen in duurzame verandering. Wil jij jouw leiderschap verdiepen en je organisatie in beweging brengen? Bekijk de agenda.